CÁC NGUYÊN TẮC ĐIỀU TRỊ BỆNH LAO

1. Đại cương

Bệnh lao có thể điều trị khỏi trên 90% các trường hợp bị mắc nếu người bệnh kiên trì điều trị đúng nguyên tắc. Phát hiện và điều trị sớm bệnh lao sẽ giảm thiểu được các di chứng nặng nề ảnh hưởng đến sức khoẻ và khả năng lao động của người bệnh.

Cách phòng bệnh lao tốt nhất vẫn là phát hiện sớm và điều trị triệt để các trường hợp lao có vi khuẩn trong đờm.

Điều trị bệnh lao nhằm mục  đích: khỏi bệnh, giảm tỷ lệ tử vong, giảm tỷ lệ kháng thuốc cũng như giảm sự lây truyền trong cộng đồng và cuối cùng là thực hiện ước mơ muôn đời của loài người là thanh toán bệnh lao.

1. Nguyên tắc điều trị bệnh lao
   1. Phối hợp các thuốc chống lao

Giai đoạn đầu, vi khuẩn phát triển nhanh, quần thể vi khuẩn lớn, số lượng vi khuẩn có khả năng đột biến kháng thuốc cao. Khi chúng ta phối hợp thuốc, giả thiết có những vi khuẩn đột biến kháng lại thuốc thứ nhất thì sẽ bị thuốc thứ hai tiêu diệt, hoặc những vi khuẩn này kháng với cả 2 loại một và hai thì sẽ bị diệt bởi thuốc thứ 3, vì vậy giai đoạn đầu phải phối hợp từ 3 thuốc trở lên và phải có 2 loại thuốc tác dụng mạnh là Rifampicin và Isoniazid. Hơn nữa, xác xuất của đột biến kháng khi số lượng vi khuẩn đủ lớn đối với từng loại thuốc là khác nhau. Khi phối hợp các thuốc, nguy cơ kháng thuốc giảm mạnh do lượng vi khuẩn cần thiết để xuất hiện đột biến là rất lớn và rất khó đạt được trong cơ thể người.

Người bệnh cần uống thuốc đầy đủ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thêm hay bớt thuốc.

1.  Phải dùng thuốc đúng liều

Các thuốc chống lao có tác dụng hiệp đồng, mỗi thuốc có một nồng độ tác dụng nhất định. Nếu dùng liều thấp sẽ không đạt hiệu quả cao và dễ tạo ra các chủng kháng thuốc, dùng liều cao dễ gây các tác dụng không mong muốn do thuốc. 

Người bệnh cần uống thuốc đúng liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều thuốc và cần thông báo với bác sĩ khi có thay đổi về cân nặng để điều chỉnh liều thuốc phù hợp.

1.  Phải dùng thuốc đủ thời gian

Do vi khuẩn lao sinh sản chậm, có thể tồn tại lâu trong cơ thể người bệnh dưới dạng vi khuẩn “dai dẳng” vì vậy để giảm tỷ lệ bệnh tái phát thời gian điều trị phải đủ. 

Người bệnh cần điều trị đủ thời gian theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý dừng thuốc, bỏ thuốc.

1.  Điều trị theo 2 giai đoạn: Tấn công và duy trì.

Giai đoạn tấn công: 2–3 tháng đầu, phối hợp ít nhất là 3 thuốc (đối với lao nhạy cảm). Với các thuốc chống lao hiện nay số lượng vi khuẩn lao sẽ giảm nhanh xuống tới mức không còn khả năng xuất hiện vi khuẩn đột biến kháng thuốc, lúc đó chuyển sang giai đoạn duy trì.

Giai đoạn duy trì kéo dài 4–6 tháng tiếp theo, mục đích giai đoạn này là tiêu diệt hết các vi khuẩn lao trong tổn thương để tránh tái phát. Giai đoạn này không cần dùng nhiều loại thuốc, nhưng ít nhất phải có 1 loại thuốc có tính chất diệt khuẩn.

1.  Dùng thuốc đều đặn

Các thuốc chống lao cần được dùng hàng ngày trong cả giai đoạn tấn công và duy trì (mặc dù hướng dẫn trước đây có thể điều trị cách quãng căn cứ vào thời gian tiềm tàng của thuốc, đến nay khuyến cáo này không áp dụng nữa)

Vì vi khuẩn lao sinh sản chậm (chu kỳ 48-72giờ) nên chỉ cần dùng thuốc 1 lần trong ngày. Các thuốc chống lao phải tiêm và uống cùng một lúc và cố định vào một khung giờ trong ngày, thuốc phải uống xa bữa ăn (trước hoặc sau) để cơ thể hấp thu thuốc tối đa và đạt được đỉnh cao nồng độ thuốc trong huyết thanh. Việc chia liều chỉ cân nhắc đối với một số thuốc khó dung nạp ở một số người bệnh (đặc biệt là với một số thuốc lao hàng hai điều trị lao đa kháng)

1.  Điều trị có kiểm soát

Người bệnh cần uống thuốc đúng theo hướng dẫn của bác sĩ, thông báo với bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu bất thường trong quá trình điều trị. Điều này sẽ giúp bác sĩ phát hiện và xử trí kịp thời các biến chứng của bệnh và các tác dụng không mong muốn của thuốc.